Klasyfikacja nauk i socjologia cz. 20

Najwcześniej nauki matematyczno-mechaniczne przestały być empirycznymi i stały się racjonalnymi; następnie nauki fizyczno-chemiczne; nauki zaś biologiczne – można powiedzieć wchodzą obecnie w okres wyrozumowany.

Nauki stosowane do potrzeb moralno – umysłowych człowieka są: pedagogia, nauki mające charakter raczej wychowawczy niż badawczy, jak np. nauka mowy (gramatyka, stylistyka itd.), nauka obyczajowa (dołączam tu także naukę religii), nauka o rzeczach ojczystych, nauka o powinnościach obywatelskich it.d., nauka, przestawiająca teorię sztuk pięknych, czyli estetyka itd. W dziale tym panuje jeszcze wielka chaotyczność; niema ani dostatecznego rozgraniczenia, ani wyraźnie określonej treści. Rutyna w znacznej części jest tu główną kierowniczką.

Jakkolwiek wymienione co tylko nauki określają także wzajemne stosunki ludzi, to wszakże skierowane są one ku jednej osobie, stosowane są do kształcenia każdego człowieka z osobna. Jest jednak cały szereg nauk, który stosujemy do całego społeczeństwa, do państwa, do jego stosunków z innymi państwami. Są to nauki prawne, pa lityczne, finansowe, militarne, które zwykle, oprócz militarnych, wykładają na wydziale prawnym na uniwersytetach. Ścisła łączność tych nauk z socjologią jest widoczną. I słusznym jest ze wszechmiar żądanie, ażeby wykład tej nauki zaprowadzono na wydziałach prawnych, gdyż ona tylko da rozumową podstawę naukom, stosowanym do potrzeb całego społeczeństwa.