Elektryczność statyczna cz. 9

Tarcza zaś szklana czy ebonitowa ; złączona jest również przewodnikiem (czyli „konduktorem”) z kuleczką metaliczną, osadzoną na nóżce szklanej, tak, że w miarę, jak się tarcza obraca i wytwarza coraz większą ilość el., ta el. spływa do kuleczki i gromadzi się w niej. Zbliżając wówczas do tej kuleczki palec, otrzymamy bardzo silną iskrę, mogącą w dobrych maszynach mieć 10 cm. i więcej długości i wywołującą w palcu uczucie ukłucia i wstrząśnienie ciała.

Butelka lejdejska jest to przyrząd, używany do nagromadzenia większego ładunku el. i przechowania go. Składa się ona z jakiegokolwiek naczynia szklanego, do połowy przeszło wysokości obłożonego zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz, blaszką cynfolii i z wstawionego do tego naczynia drutu mosiężnego, którego dolny koniec przylega do cynfolii wewnętrznej, górny zaś zakończony jest mosiężną kuleczką. Gdy tej kuleczce udzielamy np. el. z maszyny elektrostatycznej, lub z innego źródła, zbiega ta el. po drucie i rozpościera się po cynfolii wewnętrznej, przyciągając przez szkło – el. z cynfolii zewnętrznej, a odpychając jej + el. na zewnątrz ku ręce, w której całe naczynie trzymamy. Przez rękę i ciało spływa ta + el. ku ziemi, tak że na zewnętrznej cynfolii pozostaje tylko – el., nie mogąca się przez szkło, jako przez zły przewodnik złączyć z + el. cynfolii wewnętrznej. Im więcej el. udzielimy kulce butelki, a tym samem i cynfolii wewnętrznej, tym więcej wytwarza się el. odmiennej na cynfolii zewnętrznej. Tym sposobem nagromadzić można w butelce lejdejskiej znaczną ilość elektryczności. Do wyładowania jej używamy prostego przyrządu, tj. zgiętego łukowato drutu, trzymanego po środku za pomocą rączki szklanej czy żywicznej.