Magnes

W niektórych miejscowościach górzystych, znajdujemy minerał, będący rudą żelazną (żelaziakiem), zwany magnetytem:, mający własność przyciągania do siebie małych kawałków żelaza lub stali. Gdy tym minerałem, zwanym przez fizyków magnesem naturalnym, pocieramy sztabę stalową, trąc ją ciągle w jednym kierunku, np. od strony lewej ku prawej, sztabka ta nabiera tych samych własności, to jest poczyna również przyciągać do siebie żelazo, staje się magnesem sztucznym, za pomocą którego możemy tak samo namagnesować z kolei inną sztabkę stalową (żelazo miękkie jest tylko przez magnes przyciągane, ale namagnesować się nie daje) itd. Własność magnetytu lub magnesów sztucznych przyciągania do siebie kawałków żelaza i stali nazywamy magnetyzmem. Nazwa magnesu powstać miała od starożytnego miasta Magnezyt w Azji Mniejszej, w bliskości którego znajdowano magnetyt. Wzmiankowane magnesy naturalne i sztuczne działają słabo. Dziś potrafimy, jak to poznamy niżej, wzbudzić w stali magnetyzm znacznie silniejszy za pomocą prądu elektrycznego i tylko tego sposobu do wyrobu magnesów używamy. Magnesom nadajemy postać prętów, podków, strzałek itp. Do magnesów sprzedażnych dodawane bywają kawałki żelaza, tzw. kotwice, które powinny zawsze, gdy magnesów nie używamy, do nich przylegać; chcąc działać magnesem, należy kotwicę zsunąć, lecz jej nie odrywać.